در صنایع مختلف از آبکاری گالوانیزه گرم و سرد جهت پوشش دهی ورق‌های فولادی و غیره استفاده می شود. یکی از مهم‌ترین کاربردهای ورق گالوانیزه گرم و سرد، استفاده از آن‌ها در تولید انواع پیچ و مهره است. در این متن سعی داریم تا شما را با تعریف، تفاوت، مزایا، کاربرد و معایب هر یک از این دو روش آشنا کنیم.

گالوانیزه چیست؟

گالوانیزه به آهنی گفته می‌شود که با روی، پوشیده شده و مقاومت بالایی دارد. در واقع این فلز روی است که آهن را از زنگ زدگی، مصون نگه می‌دارد و موجب طول عمر آن می‌شود. گالوانیزه کردن یا گالوانیزاسیون نیز که قدمتی بسیار طولانی دارد؛ فرآیندی تخصصی و در عین حال اقتصادی برای محافظت از فولاد در محیط‌های خورنده است. گالوانیزه گرم و سرد دو روش مطرح گالوانیزاسیون هستند.

گالوانیزه گرم و سرد چیست؟

عملیات حفاظت گالوانیکی در صنایع مختلف همچون صنایع ساخت و ساز ورق و یا مفتول گالوانیزه، بسیار کاربردی است. در این فرآیند لایه‌ بسیار نازکی از فلز روی بر سطح فولاد به عنوان پوشش قرار می‌گیرد که از آن در برابر خوردگی محافظت می‌کند. 

حال هر چقدر ضخامت روی بیشتر باشد؛ مقاومت فلز نیز افزایش خواهد یافت. معمولا برای انجام عملیات گالوانیزاسیون روی فلزات از دو روش کلی گالوانیزه گرم و سرد استفاده می‌شود که اولی به صورت غوطه‎وری مذاب و دومی گالوانیزه الکتریکی است. علت وجود دو سبک متفاوت در هدف و کاربرد آن‌ها است که در ادامه توضیح می‌دهیم.

پوشش گالوانیزه گرم چیست؟

در آبکاری گالوانیزه گرم قطعه فولادی در حمام مذاب فلز روی غوطه‌ور می‌شود و اینگونه پوشش محافظ روی، سطح قطعه را فرامی‌گیرد. این کار دارای چند مرحله است که شامل: آماده سازی سطحی، تمیزکاری، اعمال فلاکس، گالوانیزه گرم، سرمایش و بازرسی کیفی می‎شود. 

این مراحل باید به گونه‌ای انجام شوند که ضخامت پوشش مناسب، کیفیت، ظاهر و عملکرد بهینه مناسب با استانداردهای بین‌المللی به دست آید. سه مرحله اصلی گالوانیزاسیون به شرح زیر است:

1. آماده سازی سطحی: شامل چربی گیری، اسیدشویی و فلاکس زنی می‌شود. با قرارگیری قطعه فولادی در محلول قلیایی داغ چربی، ذرات خاک و سایر آلودگی‌ها از سطح فلز پاک می‌شود. در اسیدشویی، قطعه در محلول اسید هیدروکلریک در دمای محیط قرار می‌گیرد تا پوسته‌های اکسید آهنش پاک شوند و در نهایت در فلاکس زنی که مرحله‌ای اساسی است کلیه اکسیدهای باقی‌ مانده از سطح جدا می‌شوند.
2. گالوانیزه گرم: در مرحله بعد قطعه در فلز روی مذاب غوطه‌ور می‌شود.
3. کنترل کیفی: بعد از سرد شدن قطعات در دمای اتاق، فلز روی جامد باقی مانده با سوهان کاری و سنباده زنی به شیوه‌های دستی و برقی جدا می‌شود.

مزایای گالوانیزه گرم

• در گالوانیزه گرم، ضخامت فلزات بیشتر و البته افزایش طول عمر موجب می‌شود تا قطعه 50 سال از زنگ زدن مصون بماند. 
• پوشش گرم سخت‌تر بوده و نسبت به سایر روش‌ها مقاومت سایشی بیشتری دارد.از آنجایی که در این فرآیند، قطعه به طور کامل در مذاب فلز روی غوطه‌ور می‌شود؛ سطح آن کاملا پوشش داده می‌شود.
• عموما خواص مکانیکی فولادهای گالوانیزه شده در این عملیات تغییر نمی‌کند و چسبندگی بالایی دارد.

استاندارد گالوانیزه گرم

دو پارامتر تشخیص استاندارد، شامل ضخامت پوشش نشانده شده و نوع دانه‌های شکفته (اسپنگل‌ها) می‌شود. از آنجایی که مشخصه ضخامت، اهمیت ویژه‌ای دارد، باید با آخرین استانداردهای بین‌المللی همخوانی داشته باشد؛ چراکه ضخامت زیاد به معنای مقاومت بیشتر در برابر خوردگی و انعطاف‌ پذیری کمتر است و ضخامت پایین‌تر، جوش پذیری و فرم پذیری بهتر را به همراه دارد.

کاربرد گالوانیزه گرم

• گالوانیزه گرم در بخش‌های مختلفی همچون ساختمان سازی و کشاورزی کاربرد دارد.
•  برای مقاوم کردن فلزاتی که در فضای باز هستند؛ همچون دکل‌های مخابراتی و برق فشار قوی به کار می‌رود. 
• برای تولید پیچ و مهره گالوانیزه گرم مورد استفاده در صنایع مختلف کاربرد دارد.
• از آن در بسیاری از سازه‌های فولادی بخش صنعت، قطعات و ماشین‌ها استفاده می‌شود.
• مفتول گالوانیزه گرم در ساخت انواع توری کاربرد دارد.

پوشش گالوانیزه سرد چیست؟

گالوانیزه گرم و سرد، یک تفاوت عمده دارند و آن هم در این است که آبکاری گالوانیزه سرد از طریق الکترولیز انجام می‌شود که در آن روی محلول آبی یا اسیدی، مقداری نمک می‌ریزند و به قطعه مورد نظر اسپری می‌شود. البته در این روش، معمولا از الکترولیت اسیدی نیز استفاده می‌کنند. ضخامت پوشش لایه فلز روی در این عملیات حدود 25 میکرون است و معمولا در مصارف خانگی کاربرد دارد.

مزایای گالوانیزه سرد

هنگام مقایسه گالوانیزه گرم و سرد باید به خاطر داشت که گالوانیزاسیون سرد با وجود ضخامت کمتری که دارد نسبت به روش قبلی که در آن سطح فلز ناصاف، مات و کدر است؛ ظاهری یک‌دست، براق و زیبا دارد. 

استاندارد گالوانیزه سرد

• ضخامت لایه و همچنین تعداد لایه‌های ایجاد شده، باید به میزان استاندارد باشد؛ نه کمتر و نه بیشتر.
• دانه‌های فلزی اسپینگل باید مناسب و یکنواخت باشند.
• برای دستیابی به ضخامت مناسب 25 میکرون، باید از دستگاه ضخامت سنج استفاده کرد.

کاربرد گالوانیزه سرد

این عملیات برای فلزات کم ضخامت و مناطقی که کمتر در معرض خوردگی هستند؛ بیشتر کاربرد دارد و عموما در سطوح فلزات مخصوص محصولات بهداشتی و لوله‌هایی با ضخامت کم استفاده می‌شود. صنایع خودروسازی از جمله مواردی است که در آن از گالوانیزه سرد استفاده بیشتری می‌شود.